بررسی ویژگی‌های فیزیکوشیمیایی و میکرومورفولوژی خاک‌های گچی – قلیائی منطقه شوشاب، استان همدان

یکی از مسائل اصلی در نواحی خشک و نیمه­خشک محتوای گچ در خاکرخ­ها و شوری خاک است که شامل اراضی غیرقابل کشاورزی بسیاری در ایران هستند و اصلاح این اراضی نیازمند شناخت کامل آنهاست. منطقه شوشاب از جمله این اراضی می­باشد، که تحت اثر شوری و محتوی گچ بالا به مرور زمان سطح زیر کشت آن کاهش یافته است. هدف از این مطالعه نیز بررسی ویژگی­های فیزیکی، شیمیایی و میکرومورفولوژی خاک­های گچی-قلیائی، آن منطقه است. پس از نمونه­برداری از 8 خاکرخ، تجزیه­های فیزیکی و شیمیایی و مطالعات میکرومورفولو­ژی بر روی نمونه­ها صورت گرفت و خاک­ها براساس سامانه رده­بندی آمریکایی رد­بندی شدند. نتایج نشان داد که میزان کربنات کلسیم معادل و گچ خاک با افزایش عمق، زیاد شد. دامنه pH خاک بالا بوده و با عمق تغییری نکرد. حضور گچ، بافت خاک را به سمت اجزاء سیلت و شن متمایل کرد. مقدار سدیم تبادلی در سطح بیشتر و با افزایش عمق خاک، کاهش یافت. مشاهدات میکرومورفولوژی شامل پوشش، زیرپوشش، پرشدگی کامل و ناقص گچ در داخل حفرات و دیواره کانال­ها می­باشد. هم چنین، بلورهای گچ عدسی، ستونی و ریزبلورین در مقاطع نازک مشاهده شدند. شکل عدسی گچ در تمام مقاطع  بدلیل رژیم رطوبتی زریک غالب بود. حضور گچ در منطقه ریزساختار را به مکعبی زاویه­دار و نیمه­زاویه­دار متمایل کرده و منجر به درجه خاکدانگی ضعیف خاکدانه­­ها شده­است. بی­فابریک عمده در مقاطع، بلوری و در برخی موارد نامشخص تشخیص داده شد. به­طور کل وجود نمک و گچ در خاک منطقه وضعیت منافذ و ساختمان خاک را نامطلوب ساخته­است. که یک موضوع جدی زیست محیطی و رشد گیاه محسوب می­گردد. زیرگروه بزرگ جدیدی در زیر رده Xerepts، زیرگروه Gypsic Calcixerepts بر اساس خاکرخ­های مطالعه شده  جهت گنجاندن در رده­بندی خاک، پیشنهاد می­گردد.